Nhiều tòa chung cư hiện nay đang phải đối mặt với vấn đề nguồn nước không đảm bảo an toàn vệ sinh, đặc biệt là tình trạng nhiễm kim loại nặng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của cư dân mà còn gây lo ngại về chất lượng cuộc sống hàng ngày. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến sự ô nhiễm này và giải pháp nào là hiệu quả để khắc phục tình trạng này? Hãy cùng các chuyên gia trong lĩnh vực xử lý nước khám phá và tìm ra những biện pháp tối ưu để bảo vệ nguồn nước trong các khu chung cư, mang lại sự an tâm cho mọi gia đình.
1. Nước bị nhiễm kim loại nặng là gì?
Nói một cách dễ hiểu, nước bị nhiễm kim loại nặng là tình trạng trong nguồn nước có chứa các nguyên tố kim loại có khối lượng riêng vượt quá 5g/cm³. Dựa vào đặc tính, kim loại nặng thường được chia thành ba nhóm chính:
-
Kim loại quý hiếm: bao gồm những nguyên tố có giá trị kinh tế cao như vàng, bạc, bạch kim, palladium hay rutheni.
-
Kim loại có tính phóng xạ: ví dụ như uranium, polonium hoặc radium – những nguyên tố có khả năng phát ra bức xạ.
-
Kim loại độc hại: là những kim loại tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe con người như chì, thủy ngân, kẽm, crom hay niken.
Mặc dù ở trạng thái nguyên chất, các kim loại này thường không gây ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe khi xuất hiện trong nước, nhưng khi chúng chuyển sang dạng ion – tức là hoà tan và có thể phản ứng trong môi trường nước – chúng sẽ trở thành tác nhân gây ô nhiễm nghiêm trọng. Lúc này, việc sử dụng nguồn nước bị nhiễm có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro, từ gây rối loạn chức năng cơ thể đến ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.
2. Tác động tiêu cực khi sử dụng nước nhiễm kim loại nặng
Việc sử dụng nước chứa kim loại nặng trong thời gian dài có thể để lại nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe – những ảnh hưởng mà đôi khi chúng ta không thể nhận thấy ngay lập tức:
-
Có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến hệ thần kinh trung ương, khiến não bộ bị ảnh hưởng, đồng thời làm suy yếu cơ bắp, gây co cứng và hạn chế vận động.
-
Phụ nữ mang thai nếu sử dụng nước nhiễm kim loại lâu dài sẽ đối mặt với nguy cơ cao như sảy thai, thai nhi phát triển không bình thường hoặc thậm chí thai chết lưu.
-
Một số kim loại độc như asen, cadimi hay crôm có khả năng gây ra nhiều dạng ung thư nguy hiểm, ví dụ như ung thư da, dạ dày, vòm họng,…
-
Chúng làm suy giảm chức năng hấp thụ dưỡng chất và cản trở khả năng loại bỏ độc tố khỏi cơ thể, khiến quá trình trao đổi chất bị gián đoạn.
-
Không chỉ vậy, kim loại nặng còn có thể làm chậm quá trình tái tạo tế bào, ảnh hưởng đến hệ tiêu hoá, tim mạch và cả hệ thần kinh, gây ra nhiều loại rối loạn chức năng khác nhau trong cơ thể.
3. Vì sao nước tại các khu chung cư lại có nguy cơ nhiễm kim loại?
Có nhiều nguyên nhân khiến nước sinh hoạt tại các toà nhà chung cư bị nhiễm kim loại nặng, trong đó phổ biến nhất là ba yếu tố sau:
3.1. Do nguồn cung cấp nước đầu vào
Thông thường, nước sinh hoạt được xử lý từ các nguồn nước tự nhiên như sông, suối hoặc nước mưa theo mùa. Tuy nhiên, những nguồn này dễ bị ô nhiễm bởi các hoạt động xả thải từ sản xuất nông nghiệp, công nghiệp hay thậm chí là sinh hoạt của người dân sống dọc hai bên bờ sông. Trong mùa mưa lũ, lượng chất bẩn, đất cát và kim loại nặng cuốn trôi vào nguồn nước càng nhiều, khiến việc xử lý trở nên khó khăn hơn. Thêm vào đó, nếu hệ thống lọc tại nhà máy đã cũ, màng lọc lâu ngày không được vệ sinh hoặc thay mới, thì khả năng loại bỏ kim loại nặng bị giảm sút đáng kể, làm cho nước sau xử lý vẫn còn tồn dư các chất gây hại.
3.2. Ô nhiễm kim loại xuất phát từ hệ thống ống dẫn nước tại chung cư
Một trong những nguyên nhân phổ biến khiến nước tại các khu căn hộ bị nhiễm kim loại chính là do hệ thống đường ống dẫn nước đã xuống cấp hoặc không được bảo dưỡng định kỳ. Các ống dẫn từ nhà máy xử lý đến từng căn hộ thường sử dụng trong thời gian dài, theo thời gian, bên trong thành ống dễ tích tụ các mảng bám kim loại, chất gỉ sét hoặc tạp chất mà mắt thường khó có thể phát hiện.
Những lớp cặn này có thể bong ra và lẫn vào dòng nước khi có sự thay đổi về áp lực hoặc trong quá trình sử dụng hằng ngày. Điều này khiến cho nước khi chảy qua mang theo cả kim loại bị ăn mòn hoặc gỉ sét từ bên trong ống, làm giảm chất lượng nước sinh hoạt. Không những vậy, trong quá trình bảo trì hệ thống, nếu việc vệ sinh hoặc thay thế thiết bị không được thực hiện cẩn thận, thì các chất kim loại có thể dễ dàng thẩm thấu vào nguồn nước, dẫn đến tình trạng ô nhiễm mà người dùng khó nhận biết cho đến khi có dấu hiệu bất thường về sức khỏe hoặc nước đổi màu.
3.3. Nguồn nước bị nhiễm kim loại do bể chứa tại các khu chung cư
Tại nhiều tòa nhà cao tầng, nước sinh hoạt thường được lưu trữ trong các bể chứa tập trung trước khi được phân phối đến từng căn hộ. Tuy nhiên, trên thực tế, lượng nước lưu trong các bể này thường không được sử dụng hết ngay mà bị tồn đọng trong thời gian dài do sự chênh lệch giữa nhu cầu sử dụng thực tế và lượng nước được cấp vào. Chính điều này khiến nước dễ xảy ra hiện tượng lắng đọng kim loại, cặn bẩn tích tụ và có thể phát sinh vẩn đục nếu để lâu ngày.
Không chỉ vậy, một vấn đề đáng lo ngại khác là nhiều bể chứa nước tại chung cư hiện nay không được kiểm tra và làm sạch định kỳ. Việc bỏ qua khâu vệ sinh hoặc thau rửa bể chứa sẽ tạo điều kiện cho các chất bẩn, rêu mốc, gỉ sét bám lâu ngày – trở thành môi trường lý tưởng để kim loại hòa tan vào nước. Khi người dân sử dụng nguồn nước này mà không hay biết, nguy cơ tiếp xúc với kim loại nặng là rất cao, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe về lâu dài.